Lễ hội Đền Hạ là loại hình sinh hoạt văn hoá, sản phẩm tinh thần của người dân vùng biển được hình thành và phát triển trong quá trình lịch sử.
Người Quỳnh Lập từ nhiều đời nay có truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”. Lễ hội Đền Hạ là sự kiện thể hiện truyền thống quý báu đó của người dân, tôn vinh những hình tượng thiêng, được định danh là những vị “Thần” đó là Uy minh vương Lý Nhật Quang, người đã có công rất lớn trong việc khai phá vùng đất mới, tạo dựng nghề nghiệp; đặt nền móng xây dựng làng Hữu Lập xưa và nay là xã Quỳnh Lập.
Đoàn thuyền tham gia Lễ cầu ngư trong Lễ hội Đền Hạ
Lý Nhật Quang (998 - 1057) là một hoàng tử và tướng lĩnh nhà Lý, là con trai thứ 8 của vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn), mẹ là Trịnh Minh hoàng hậu Lê Thị. Lý Nhật Quang nổi tiếng thông minh, 8 tuổi biết làm thơ, 10 tuổi tìm hiểu kinh sử. Khi được vua cha cử vào vùng Nghệ An thu thuế, khai hoang, mở đất. Ông là người hướng dẫn cách làm ăn cho nhân dân, chiêu mộ nhân dân khai hoang, lấn biển, khai thông đường thủy (nạo vét luồng lạch) mở mang nghề biển, chống giặc giữ làng. Ông vận động nhân dân phải tương trợ lẫn nhau, ai có sức nhưng không có thuyền, có lưới thì có thể cùng nhau đi bạn để đánh bắt hải sản cải thiện cuộc sống. Những người quen sống bằng nghề mộc, đóng thuyền... thì ông cho vay vốn để sắm phương tiện; hướng dẫn cho dân đào giếng lây nước ngọt phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày, mở mang đường giao thông...Để ghi nhớ công đức của Ông, nhân dân đã đóng góp tiền của, công sức xây dựng Đền để thờ tự và hàng năm đều tổ chức lễ hội, gọi là Lễ hội Đền Hạ.
Di tích Lịch sử - Văn hóa Đền Hạ
Lễ hội Đền Hạ là nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ những giá trị văn hoá vật chất và tinh thần của nhân dân; là hình thức giáo dục, chuyển giao cho các thế hệ sau biết giữ gìn, kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống quý báu của người dân Quỳnh Lập theo cách riêng, kết hợp giữa yếu tố tâm linh và các trò chơi đua tài, giải trí...
Chương trình Lễ hội Đền Hạ năm 2023
Lễ hội Đền Hạ được tổ chức hàng năm vào ngày 14 và 15 tháng ba âm lịch. Lễ hội đặc sắc bởi những phần lễ và phần hội mang đậm giá trị văn hóa, nhân văn của con người và quê hương Quỳnh Lập. Ngoài những nghi lễ truyền thống, lễ hội đền Hạ còn có những trò chơi như: đua thuyền, các trò chơi dân gian, đặc biệt nửa là Lễ cầu ngư.
Trò Thiên Vương - nét đặc sắc của Văn hóa Quỳnh Lập
Hội đua thuyền truyền thống trong Lễ hội
Năm 2023, sau 03 năm bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, Lễ hội Đền Hạ chỉ tổ chức phần Lễ gọn nhẹ đảm bảo trong công tác phòng, chống dịch. Năm 2023, khi tình hình dịch bệnh Covid-19 đã được kiểm soát, UBND xã Quỳnh Lập sẽ tổ chức Lễ hội Đền Hạ trang nghiêm, tạo ra không khí vui tươi, phấn khởi trong nhân dân, nhưng vẫn đảm bảo tính an toàn, tiết kiệm. Lễ hội Đền Hạ năm 2023 sẽ diễn ra trong 02 ngày mùng 03, 04 tháng 5 năm 2023 (tức là ngày 14, 15 tháng ba, âm lịch) với nhiều nội dung đặc sắc như: Lễ cầu ngư, hội đua thuyền, các trò chơi dân gian: kéo co, lắc thúng…và các nghi lễ truyền thống./.
